In 1855 wordt opnieuw een Hoya beschreven. Dit keer te vinden in het Nederlands kruidkundig archief als Hoya motoskei. Voor de Nederlandse lezers een mooi stukje archief uit eigen land. Helaas is er voor de meeste mensen weinig soeps te maken van de latijnse beschrijving. Maar het wordt beter, later in hetzelfde jaar wordt in de ‘’Tuinbouw-flora van Nederland en zijne overzeesche bezittingen Volume 1 vanaf pagina 65’’ (1855) een veel uitgebreidere beschrijving gedaan. Helaas wordt het artikel te lang als ik alles toevoeg maar in het digitale archief is alles terug te lezen. Zeker de moeite waard als je je oud Nederlandsche taal wilt bijspijkeren. De maatvoering wordt zelfs beschreven in ‘’ duimen’’ En in deze editie is ook een grote illustratie te vinden van de zogenoemde H. motoskei.
Deze grote illustratie laat een prachtige Hoya zien. Er is geen twijfel over mogelijk dat al deze 3 beschreven Hoya's uitkomen bij maar 1 species namelijk de Hoya carnosa. Op het moment zijn er zo’n 18 synoniemen gevonden die herleiden naar de Hoya carnosa. Ik heb er hier een aantal van uitgezocht. Theplantlist.org kent op het moment zo’n 531 Hoya species In werkelijkheid zijn er meer namen bekend. Hiervan wordt gedacht dat minstens de helft synoniemen zijn. Ofwel dezelfde soort Hoya.
Waarom hebben we het dan nog steeds over de H. motoskei, als dat uiteindelijk ook een carnosa blijkt te zijn. Er wordt gedacht dat de Hoya motoskei de originele Hoya species is zoals deze 200 jaar geleden is gevonden. Je zou het bijna een mythe kunnen noemen. Maar na alle tegenstrijdigheden die ik inmiddels ben tegen gekomen lijkt dit misschien nog wel het meest kloppende verhaal. Echter is er op dit moment geen enkel specifiek bewijs te vinden dat deze Hoya nog bij ons in cultuur aanwezig is. Maar goed nieuws! Het is mogelijk dit te achterhalen. Ik heb uitgezocht of dat het mogelijk is om op basis van DNA in een levende plant de leeftijd te achterhalen. Wat je hier voor nodig hebt is een groot aantal verschillende levende H. carnosa’s. De bouwstenen kunnen dan vergeleken worden tussen de verschillende varianten en hiermee kan het jaartal van oorsprong worden achterhaald. De Hoya carnosa is vaak als stek van generatie op generatie mee gegeven. Sommige hebben zelfs een stek van de plant van hun oma of soms nog ouder. Als we verschillend levend materiaal zouden kunnen verzamelen is het mogelijk om dit te onderzoeken. En wie weet kunnen we dit zelf over een aantal jaar al thuis testen.
Als hij al aanwezig is dan is de kans groot dat we hem in Nederland of omliggende landen tegen gaan komen. Dit denk ik omdat ons Nederlands archief hier iets over verteld. Mar daar later meer over. We moeten eerst eventjes relativeren. Besef goed dat de Hoya carnosa al 2 eeuwen in omloop is. En hierdoor ontzettend veel clonen, mutaties, en zaden zijn ontstaan door zelfbestuiving. Ik heb regelmatig in de oude archieven gelezen dat deze Hoya succesvol zaadpeulen heeft gevormd in de botanische tuinen. Het is niet onlogisch dat hier mee door is gekweekt voor onderzoek en handel. Planten waren een rijke aangelegenheid waardoor vele van deze opgekweekte exemplaren in privécollecties terecht zijn gekomen. Ook zijn later in de jaren 1980/1990 door verschillende uitgevers duizenden zaden wereldwijd verspreid. Het zal me dan ook niet verbazen als er miljoenen variaties in omloop zijn vaak met maar zeer kleine afwijkingen.
Binnen dezelfde soort species kan grote variatie ontstaan, zeker als het gaat om zelfbestuiving maar ook de geografische locatie heeft veel invloed op hoe de plant zich ontwikkeld. (evolutie) Het is dan ook onmogelijk om op basis van blad een determinatie te doen en te zien of dat jij zaadje nr 3 of 89 hebt van grootmoeders gevlekte Hoya uit 1960 die via de flessenpost bij broer Hans in Nederland is aangekomen. Laat je niet verleiden tot het kopen van Hoya's met fancy toevoegingen zoals 'Splash'. Dit zit van nature al in een heel groot deel van de Hoya's bij de één alleen wat meer dan de andere. (zie specimen Jacquin uit 1811), Het afknippen van de mooiste stukken en deze samen in een pot stoppen maakt het nog geen nieuwe species of kweekvorm.
Dit alles is gebaseerd op Darwins evolutietheorie, Hij ontdekte dat vogels op verschillende eilanden er iets anders uitzagen. Vogels op het ene eiland hadden spitse snavels omdat ze insecten eten, en op andere eilanden stompe snavels omdat ze noten eten. De vogels hebben zich aangepast naar andere leefomstandigheden, maar hadden wel dezelfde voorouders. Dit bracht Darwin op het idee dat de ene uit de andere moet zijn voortgekomen. Echter het scheppingsverhaal zoals in de bijbel staat vertelt iets anders. Er wordt door het geloof gedacht dat een species immutable is. (niet veranderd kan worden) En door God op de aarde zijn geplaatst in enkele dagen. Darwin wist dat het niet klopte maar heeft nog 20 jaar gewacht met het publiceren van zijn boek, hij wist dat dit wereldwijd razernij zou opwekken. In 1859 publiceert hij dan eindelijk zijn boek. On the Origin of Species
Mijn sterke vermoeden is dan ook, dat het toentertijd door geloof nooit een optie is geweest dat al deze Hoya’s, variëteiten van de carnosa hadden kunnen zijn. Pas na het verschijnen van het boek van Darwin zijn een hoop planten opnieuw heringedeeld. Dit wetende begrijp ik nu beter waarom er verschillende namen zijn geven aan dezelfde species ondanks de goede illustraties die zijn gepubliceerd.
Dan zijn we alweer bij het einde aan gekomen. Ik zou nog uren door kunnen gaan. Als je eenmaal gaat zoeken is het ongelofelijk hoeveel er is terug te vinden in de oude archieven. We kunnen echter niet alleen bij de carnosa stil staan. Er zijn nog zoveel andere bijzondere Hoya's om te onderzoeken. Maar niet met zo'n rijke geschiedenis als deze. Er is 1 grote vertaal/interpretatiefout die ik ben tegen gekomen in de stukken. En daarmee sluiten we af. Het gaat om de naam motoskei. Waar komt deze naam nu eigenlijk echt vandaan? Als je gaat Googelen zal je alleen maar foutieve informatie vinden. Ik heb gelezen dat de naam benoemd zou zijn naar een Japanse stad. Maar ook dat je in de originele beschrijving van Teijsmann zou kunnen lezen dat hij zijn Hoya noemde naar een Japanse arts (Dr. Motoske) die hem behandelde tijdens een verblijf in Japan. Als dat laatste niet overtuigend genoeg is weet ik het ook niet meer. Ik heb dit zelf heel lang aangenomen voor de waarheid.
Dit is echter beide niet waar, Hierbij heb ik het voorrecht dat Nederlands mijn moedertaal is. Ondanks dat is het nog niet even makkelijk om de context aan de hand van steekwoorden te interpreteren. Ik heb het archiefstuk gevonden en hier onder geplaatst, lees het eens rustig door. We gaan dieper in op de oud Nederlandse publicatie van van Teysmann en Binnendijk uit 1855
Vermoedelijk stel je al dezelfde conclusie als ik. De eerder genoemde verhalen kloppen niet. Maar met alleen steekwoorden zou je er wel zo'n verhaal van kunnen maken. Je moet echter een aantal dingen weten om te begrijpen wat hier staat. Een factorij is een kleine nederzetting in een ander land. Dit punt wordt gebruikt om overzee handel te kunnen drijven en was in eigendom van de VOC. Nederland had indertijd uitzonderlijke contacten met Japen. We waren het enige westerse land wat daar handelscontacten onderhield. Dr. Motoske Hoeft niet perse een arts te zijn geweest. Hij kan ook om andere redenen een Doctorstitel hebben gehad. In deze functie was hij de Tolk van de nederzetting op Decima. Vervolgens stuurde hij vanuit Decima (Japan) de plant naar de Hortus ten buitenzorg (Bogor) In het voorgaande jaar (1845) is de plant ingevoerd in de Amsterdamse kruidentuin. En vervolgens ook naar de botanische tuin in Leiden toegestuurd door Dhr. Teysmann.
Ik hoop dat jullie het leuk en informatief vonden om een keer dieper in te gaan op de historie van onze oudst bekende Hoya. Dit geeft natuurlijk nog maar een klein beeld weer van de totale chaos die er ins in de nomenclatuur. Ik heb me best gedaan alles op feiten te baseren en indien bekend de bronnen hiervan in te voegen. Mocht ik toch onverhoopt een fout hebben gemaakt dan hoor ik het graag. Tot morgen bij #365 days of Hoya Nr.3
Comments